1 ربیع الأوّل
1 _ دفن بدن مطهّر پیامبر صلّی الله علیه و آله
در نیمه ی شب اوّل ربیع بدن مطهّر خاتم الأنبیاء و المرسلین صلّی الله علیه و آله را امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام دفن فرمودند. (1)
مصیبت و فاجعه ی شهادت پیامبر صلّی الله علیه و آله از یک طرف و بی احترامی به آن حضرت و توجّه نداشتن مردم به غسل و کفن و دفن حضرت از طرف دیگر، داغ هایی بود که بر دل مبارک امیر المؤمنین علیه السلام سنگینی می کرد. (2)
چنانچه با یاد تلخ آن روز ها فرموده اند :
«آیا بدن شریف پیامبر صلّی الله علیه آله را رها می کردم و او را دفن ننموده برای خلافت و سلطنت بعد از او نزاع می کردم» ؟ (3)
شیخ مفید می فرماید :
«اکثر مردم در دفن پیامبر صلّی الله علیه و آله حاضر نشدند، و نماز بر آن حضرت نخواندند، چه اینکه بین انصار و مهاجرین مشاجره در امر خلافت بود. (4)
اعمش می گوید :
پیامبرشان از دنیا رفت و مردم هَمّ و غمی نداشتند جز آنکه عدّه ای بگویند : «امیر از ماست» و طایفه ی دیگری بگویند : «امیر از ماست». (5)
هنگام شهادت پیامبر صلّی الله علیه و آله مغیره خطاب به ابوبکر و عُمَر گفت :
اگر بعداً با مردم کاری دارید آن ها را دریابید. (6)
لذا ابوبکر و عُمَر هنگام دفن پیامبر صلّی الله علیه و آله حاضر نبودند، بلکه میان دیگران بودند که در سقیفه برای خود امیر انتخاب می کردند، و قبل از آنکه کنار بدن حضرت حاضر شوند، بدن مطهّر دفن شد. (7)
عبدالله بن حسن می گوید :
به خدا قسم ابوبکر و عُمَر بر پیامبر صلّی الله علیه و آله نماز نخواندند، و سه روز بدن مبارک آن حضرت دفن نشد، ولی با این همه اهل سقیفه مشغول کار خود بودند. (8)
حضرت باقر علیه السلام می فرمایند :
مردم روز دوشنبه و شب سه شنبه را بر بدن آن حضرت نماز می خواندند و عموم مردم حتّی خواص و نزدیکان حضرت بر بدن مبارک نماز خواندند، امّا هیچ یک از اهل سقیفه بر غسل و کفن و دفن حضرت حاضر نشدند. امیر المؤمنین علیه السلام بُرَیده اسلمی را برای خبر دادن نزد آنان فرستاد، ولی اعتنایی نکردند و بعد از دفن آن حضرت بیعت آنان هم تمام شد. (9)
عایشه در این باره اقراری دارد که جالب توجّه است. (10)
او گفته است :
«بخدا قسم ما از دفن پیامبر صلّی الله علیه و آله با خبر نشدیم تا اینکه صدای بیل و کلنگ را در شب چهارشنبه از حجره آن حضرت شنیدیم»، یعنی بعد از دفن متوجّه شدیم.
باید از اینان که بر سر غصب خلافت همه چیز را فراموش کرده بودند پرسید :
آیا سقیفه در حضور پیامبر صلّی الله علیه و آله و به سفارش حضرت بود یا غدیر ؟
آیا برای تشکیل شورای سقیفه دستوری از طرف خداوند آمده بود یا درباره ی غدیر ؟
آیا در سقیفه از اکثر بلاد مسلمین حضور داشتند یا در غدیر ؟
آیا در سقیفه همه مردم حاضر بودند یا در غدیر که حتّی زن ها هم بیعت کردند ؟
?? منابع :
1. تقریب المعارف : ص 251. و ... .
2. خصال : ص 372 . و ... .
3. احتجاج : ج 1، ص 96. و ... .
4. ارشاد مفید : ج 1، ص 189. و ... .
5. تقریب المعارف : ص 256. و ... .
6. الهجوم علی بیت فاطمة : ص 69. البدء و التاریخ : ج 5، ص 65.
7. همان : ص 69. و ... .
8. تقریب المعارف : ص 251. و ... .
9. مناقب آل ابی طالب علیهم السلام : ج 1، ص 297. و ... .
10. الهجوم علی بیت فاطمة : ص 72. و ... .
2 ـ لیلة المبیت
شب اوّل این ماه پیامبر صلّی الله علیه و آله از شرّ کفّار از مکّه به مدینه هجرت کردند. در آن شب آقا و مولایمان امیر المؤمنین علیه السلام جان نثاری فرموده به جای رسول گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله در بستر ایشان خوابیدند (11)، چه اینکه کفّار قریش قصد کشتن حضرتش را داشتند.
به این مناسبت آیه «وَ مِن النّاسِ مَن یشری نفسَه ابتغاءَ مَرضاتِ الله ... » : (12) «از مردم کسی هست که جان خویش را در راه رضایت خداوند می فروشد و خدا بر بندگان مهربان است» در شأن علی بن ابیطالب علیه السلام نازل شد. (13)
غزالی در کتابش (14) آورده است :
در شبی که امیر المؤمنین علیه السلام به جای پیامبر صلّی الله علیه و آله خوابید به جبرییل و میکاییل خطاب رسید که من بین شما دو نفر برادری قرار دادم و عُمر یکی از شما را بیش از دیگری قرار دادم. کدامیک از شما ایثار می کند که عُمر طولانی از آن دیگری باشد ؟ هر دو عُمر طولانی را اختیار کردند.
خطاب آمد :
«به زمین نگاه کنید و ببینید که چگونه علی علیه السلام حیات خود را به برادرش پیامبر صلّی الله علیه و آله ایثار نموده و به جای او خوابیده و جان خود را فدای جان او نموده است. به زمین بروید و او را از دشمنان حفظ کنید».
آنان آمدند و جبریل بالای سر امیر المؤمنین علیه السلام و میکاییل سمت پاهای آن حضرت نشست و ندا کرد :
«بَخٍّ بَخٍّ مِنْ مِثْلِکَ یابْنَ اَبی طالب، خداوند در جمع ملائکه به تو مباهات فرمود». (15) اینجا بود که آیه شریفه «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللهِ ... » نازل شد.
?? منابع :
11. کافی : ج 8، ص 339. و ... .
12. سوره ی بقره : آیه ی 207.
13. ارشاد : ج 1، ص 53. و ... .
14. احیاء العلوم : کتاب هفتم، در بحث ایثار نفس.
15. مناقب آل ابی طالب علیهم السلام : ج 2، ص 77. و ... .
3 ـ هجرت پیامبر صلّی الله علیه و آله
پیامبر صلّی الله علیه و آله 13 سال پس از بعثت به مدینه ی طیّبه هجرت فرمود. (16)
?? منابع :
16. همان : ج 2، ص 77. و ... .
4 ـ ابتدای وضع تاریخ هجری قمری
اوّلین کسی که دستور تاریخ هجری قمری را داد رسول خدا صلّی الله علیه و آله بود.
در زمان عُمَر حضرت امیر المؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام آن را به تفصیل بیان نمود و تقویم هجری قمری اسلامی از هجرت رسول خدا صلّی الله علیه و آله قرار داده شد و نسبت وضع تاریخ هجری قمری به دیگران اشتباه است. (17)
?? منابع :
17. برای روشن شدن این موضوع به کتب زیر مراجعه شود : بحار الأنوار : ج 55، ص 351 ـ 350. و ... .
5 ـ هجوم به خانه ی وحی
در این روز اوّلین هجوم به خانه ی امیر المؤمنین علیه السلام صورت گرفت. هنگامی که امیر المؤمنین علیه السلام، متوجّه غسل و کفن و دفن پیامبر صلّی الله علیه و آله شد و غاصبین خلافت در سقیفه بودند، در شب اوّل ربیع بدن مبارک آن حضرت را دفن فرمود و طبق وصیّت پیامبر صلّی الله علیه و آله متوجّه جمع آوری قرآن شد. (18)
آن حضرت فرموده بودند :
«علی جان، تا سه روز از خانه خارج مشو و قرآن را جمع آوری کن ...». (19)
در این ایّام، سه بار به منزل آن حضرت هجوم آورده اند : بار اوّل در روز اوّل ربیع بود که برای بیعت آمدند و آن حضرت فرمود که قسم یاد کرده ام تا جمع قرآن تمام نشود از خانه بیرون نیایم و آنان باز گشتند.
پس از آن امیر المؤمنین علیه السلام شب ها صدّیقه ی طاهره و حسنین علیهم السلام را بر درِ منازل اصحاب می بُردند و طلب یاری می نمودند. (20)
بار دوّم (21) هفت روز بعد از دفن پیامبر صلّی الله علیه و آله بود که زبیر و عدّه ای دیگر در منزل امیر المؤمنین علیه السلام جمع شده بودند. آن روز زبیر شمشیر کشید تا عُمَر را بِکُشد ولی به امر عُمَر شمشیرش را گرفته شکستند.
بار سوّم به منزل حضرت هجوم آوردند، و پس از آتش زدن درِ منزل و ضرب و جرح صدّیقه ی طاهره علیها السلام و کشتن حضرت محسن علیه السلام، امیر المؤمنین علیه السلام را با دست بسته بیرون بُردند. (22)
?? منابع :
18. بحار الأنوار : ج 28، ص 191، 204، 231، 264، 356، ج 39، ص 419، ج 40، ص 155. و ... .
19. تفسیر فرات : ص 398. و ... .
20. کتاب سلیم رَحِمَهُ الله : ص 128 (ج 2، ص 665). و ... .
21. احتجاج : ج 1، ص 95، 111. و ... .
22. کتاب سلیم رَحِمَهُ الله : ص 82 ـ 249. و ... .
6 _ مسمومیّت امام عسکری علیه السلام
امام حسن عسکری علیه السلام در اثر زهر مسموم شد و بیماری حضرت آغاز گردید. (23)
بنا بر قولی شهادت امام حسن عسکری علیه السلام در سال 260 هـ در چنین روزی بوده است، (24) و به قولی دیگر در چهارم ربیع الأوّل (25) و به قولی دیگر در هشتم ربیع الأوّل بوده است.
?? منابع :
23. ارشاد : ج 2، ص 336. و ... .
24. مصباح المتهجد : ص 732. و ... .
25. مسار الشیعة : ص 28 _ 29. فیض العلام : ص 205.
https://telegram.me/h_hasani
بیانات
